رشته مدیریت بازرگانی چیست و بازار کار آن چگونه است؟

رشته مدیریت بازرگانی در ایران 

این گرایش از قدیمی‌ترین گرایش‌های مدیریت است که کار خود را در سال ۱۳۳۳ به موجب عقد قرارداد بین دانشگاه تهران و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به منظور تربیت مدیران برای اداره سازمان‌های دولتی و خصوصی در دانشکده حقوق دانشگاه تهران با همکاری گروهی از استادان آمریکایی آغاز کرد، سپس این رشته در مقاطع و گرایش‌های مختلف و در دانشگاه‌های گوناگون کشور گسترش یافته و اکنون توسط دانشگاه‌های دولتی، آزاد و پیام نور ارائه می‌شود. 

رشته مدیریت بازرگانی به دنبال چه اهدافی است؟

برخی از فارغ‌التحصیلان رشته مدیریت بازرگانی پس از گذراندن مدت زمانی برای انجام بهتر وظایف خود تصمیم می‌گیرند دانش کیفی خود در ارتباط با مدیریت فرایندهای تجاری را ارتقا دهند. مدیریت فرآیندهای تجاری علاوه بر خودکارسازی گردش کار قابلیت‌های دیگری را فراهم کرده‌ که این قابلیت‌ها به سازمان‌ها این امکان را می‌دهند که بتوانند فرایندهای بیشتری را کنترل کنند. از مزایای مهم استفاده از مدیریت فرآیندهای تجاری (BPM) به موارد زیر باید اشاره کرد:

• مستندسازی و تعریف فرایندها: استانداردهایی مانند BPMN امکان مستندسازی فرایندها را فراهم می‌نماید.
• خودکارسازی اجرای فرایندها: با BPM تمام قوانین و منطق‌های تجاری سازمان اتوماتیک خواهند شد.
• شناسایی فرصت‌ها و بهبود فرایندها: همچنین BPM معیارهایی را فراهم می‌کند برای اندازه‌گیری هزینه فرایندها و زمان اجرا که در این صورت بهینه‌سازی بر اساس نتایج واقعی خواهد بود.
• حذف فعالیت‌های غیر ضروری: در BPM به کمک مدلسازی فرایندها، سازمان‌ها می‌توانند فرصتی برای حذف کارهای غیرضروری داشته باشند.
• کنترل کارایی فرایندهای در حال اجرا: BPM با ابزارهای نظارتی امکان نظارت وضعیت فرایندها را ممکن می‌سازد در نتیجه این کنترل باعث ثبات و سازگاری فرایندها برای رسیدن به کیفیت بیشتر و بهینه کردن آن‌ها برای کارایی بیشتر می‌شود همچنین قابلیت اندازه‌گیری آن‌ها باعث می‌شود که دید مدیریتی بهتری داشته باشیم.
• همکاری مشتری‌ها و شرکا در فرایندهای تجاری: BPM امکان همکاری مشتریان و شرکا را از خارج از سازمان فراهم می‌کند؛ و برای فرایندهایی که در خارج از محدوده سازمان قرار دارند. بسیار کاربردی خواهد بود.
• کاهش منابع مورد نیاز: فرایندهای کسب و کار به افراد و منابع بسیاری نیاز دارند تا اجرا شوند. BPM می‌تواند تعداد منابع مورد نیاز برای یک فرایند را کاهش می‌دهد
• افزایش هماهنگی: BPM هماهنگی بین بخش‌های مختلف یک شرکت را از بعد جغرافیایی بهبود می‌بخشد.
• افزایش سرعت اجرای سیکل فرایندها: BPM با کاهش زمان اجرای فرایندها و امکان اجرای موازی آن‌ها سرعت کسب و کار را بهبود می‌دهد.
• افزایش رضایتمندی مشتری: با کاهش زمان اجرا و اطمینان از درستی آن‌ها باعث می‌شود که مشتریان سریعتر و اسانتر به نیازمندی‌های خودشان برسند.
• چابکی سازمان: BPM این امکان را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند که در صورت تغییر شرایط به راحتی بتوانند تغییرات را در فرایندها اعمال کنند. به این ترتیب به حفظ موقعیت سازمان در بازار رقابتی کمک می‌نماید.
• با این‌حال در خود رشته مدیریت بازرگانی سعی می‌شود به افراد دانش کافی برای در ارتباط با وظایف اساسی سازمان‌های بازرگانی، افزایش مهارت و توانایی دانشجویان در شناخت مسائل مبتنی بر مدیریت، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مرتبط به هر یک از این مسائل و ارزیابی راه‌حل‌های مختلف در مورد هر مسئله، تصمیم‌گیری و اجرای تصمیمات آموزش داده شود. 

شاخه‌های رشته مدیریت بازرگانی

از شاخه‌های رشته مدیریت بازرگانی می‌توان به شاخه بازاریابی اشاره کرد. مقوله بازاریابی در سال‌های اخیر به جایگاه با ارزشی دست یافته و به عنوان یک علم شناخته می‌شود. شرکت‌های بزرگ همواره در سال‌های اخیر هزینه‌های سنگینی را برای این مقوله در نظر گرفته و بازخورد مناسبی از آن دریافت کرده‌اند. بازاریابی خود به شاخه‌های مختلفی تقسیم شده و دانشگاه‌ها سعی در پرورش متخصصین در شاخه‌های مختلف این علم کرده‌اند. بازاریابی را می‌توان به شاخه‌های متعددی تقسیم کرد که مهم‌ترین آن‌ها بازاریابی داخلی و بازاریابی بین‌المللی هستند. از دیگر شاخه‌های مدیریت بازرگانی می‌توان به سیاستگذاری بازرگانی (مدیریت استراتژیک)، بازاریابی بین‌الملل، بازاریابی داخلی، بازاریابی، مدیریت مالی و بیمه و تحول اشاره کرد. این رشته در مقطع کارشناسی ارشد دارای گرایش‌های مختلفی است که بر اساس آخرین تغییرات (مصوبه مورخه ۲۴ تیر ۱۳۹۴ شورای تحول و ارتقای علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی) عبارتند از: بازاریابی، بازرگانی بین‌المللی، تجارت الکترونیکی، مدیریت استراتژیک، بازرگانی داخلی و کارآفرینی. تا پیش از این گرایش‌های مالی، بیمه و تحول نیز جزو گرایش‌های رشته بازرگانی بود.

بازار کار فارغ‌التحصیلان رشته مدیریت بازرگانی چگونه است؟

فارغ التحصیلان این رشته با آگاهی و شناختی که از ساختار سازمان، تئوری‌های مدیریت و سازماندهی و تکنیک‌های مختلف تصمیم‌گیری دارند قدرت حل مشکلات را پیدا می‌کنند و علاوه بر دانش نظری با کاربردهای این رشته نیز آشنا می‌شوند. فارغ التحصیلان مدیریت بازرگانی می‌توانند در مؤسسات بازرگانی، امور دفتری مانند: تدارکات، اداره امور کارگزینی، امور مالی، بازاریابی مشغول به کار شوند. فارغ التحصیلان این رشته با تسلط به مباحث مربوط به بازار، مباحث تدوین استراتژی‌های سازمانی، شناخت مشتریان و نحوه ارتباط با آن‌ها، شناخت فرایندهای فروش، بازاریابی و خدمات به مشتریان زمینه لازم جهت استخدام در واحدهای بازرگانی سازمان‌ها را داشته و نسبت به سایر گرایش‌های مدیریت با توجه به نبود رشته‌ای جایگزین از بازار کار مناسبی برخوردارند. ضمن اینکه دانشجویان این رشته با توجه به شناخت کافی از کسب و کار و نحوه ایجاد تجارت موفق شانس زیادی برای موفقیت در حیطه کار آفرینی و استارت آپ‌ها و تشکیل کسب و کار جدید دارند. مشاوره در امورد تجاری و بازاریابی و بازارسازی در امور بازرگانی سازمان‌ها نیز جزء حیطه کاری این فارغ التحصیلان می‌باشد. همچنین دانشجویان این رشته با توجه به اینکه اغلب دروسی که طی دوره لیسانس و بالاتر می‌گذارند بعضاً با رشته حسابداری مشترک می‌باشد می‌توانند با گذارندن برخی دوره‌های کاربردی در سازمان‌ها با عناوین مالی و حسابداری مشغول به کار شوند. فارغ التحصیلان این رشته به خوبی می‌توانند در سطح مدیران اجرایی در سازمان‌های بازرگانی، صنعتی و دولتی به کار اشتغال ورزند یا در سمت مشاور مدیریت انجام وظیفه نمایند. انتظار می‌رود این فارغ التحصیلان پس از کسب تجربیات کافی بتوانند مسئولیت‌های بیشتری را در سطوح بالای سازمان عهده‌دار شوند. علاوه بر این، فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند در کارهای پژوهشی و تحقیقاتی که امروز در موسسات بزرگ اهمیت زیادی برخوردار است، مشغول بکار شوند. 

یک کارشناس مدیریت بازرگانی چه وظایفی دارد؟

کارشناسان بازرگانی هر شرکتی شرح وظایف خاص آن شرکت را دارند، با این‌حال برخی از وظایف وجه اشتراک دارند، به ویژه اگر قرار باشد به عنوان کارشناس بازرگانی خارجی در یک سازمان بین‌المللی فعالیت کنید. از جمله وظایف یک کارشناس بازرگانی به موارد زیر باید اشاره کرد: 

• انجام مکاتبات و مذاکره با تامین‌کنندگان و ثبت سفارش.
• پیگیری خرید تا دریافت کالا و کسب اطمینان از صحت کالای دریافتی.
• مسلط به زبان انگلیسی.
• آشنایی با فرآیندهای بازرگانی خارجی.
• دارای مهارت در پیدا کردن منابع معتبر و بازاریابی. 
• دارای روابط عمومی بالا و مهارت در مذاکرات.
• مسلط به نرم‌افزارهای آفیس.
• توانایی در جست‌وجوی هدفمند در اینترنت و استعلام قیمت برای کالاهای داخلی و خارجی.
• تمایل به یادگیری مباحث جدید در حوزه بازرگانی خارجی، امور گمرکی، فرآیند واردات و صادرات، رفع تعهدات ارزی و سامانه‌های ثبت سفارش و گمرک.
• تمایل به یادگیری فرآیندهای مربوط به واحد بازرگانی.
• آشنایی با مکاتبات بازرگانی و سفارشات داخلی و خارجی.
• ارائه گزارشات بازرگانی به مدیران ارشد. 
• توانایی مدیریت و اولویت‌بندی کارها.
• آشنایی با نحوه اخذ مجوزات اداری بویژه مجوزات ثبت سفارش و ترخیص کالا و دوراظهاری.
• آشنایی با نحوه انجام امور در ادارات و شرکت‌ها.
• آشنایی با پروسه ترخیص کالا در گمرک.
• آشنایی با سامانه گمرک (EPL).
• برخی از کارشناسان بازرگانی در زمینه بازاریابی نیز به کار گرفته می‌شوند. در این زمینه باید به عنوان یک کارشناس بازرگانی مهارت‌های زیر را داشته باشید: 
• مسلط بر فرآیند بازاریابی داخلی و خارجی در حوزه حمل و نقل بین‌المللی.
• توانایی شناسایی بازارهای هدف.
• مهارت در مذاکره و تاثیرگذاری بر مخاطب.
• تسلط در بازاریابی و تبلیغات با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، موتورهای جست‌وجو و ابزارهای نوین.
• توانایی در یافتن کانال تبلیغاتی مناسب
• توانایی گردآوری داده‌ها از مشتریان، رقبا و شرایط بازار.

یک کارشناس مدیریت بازرگانی به چه مهارت‌هایی نیاز دارد؟

به‌طور معمول شرکت‌ها افرادی که حداقل مدرک کارشناسی در حوزه بازرگانی و گرایش‌های مرتبط با این رشته را دارند استخدام می‌کنند. علاوه بر این حداقل به 2 سال تجربه مستقیم در زمینه بازرگانی احتیاج دارید تا شرکت‌ها بدون مشکل شما را جذب کنند. بخش عمده‌ای از مهارت‌های موردنیاز یک کارشناس بازرگانی در مدت تحصیل در دانشگاه و به ویژه در مقطع کارشناسی ارشد به او آموخته می‌شود، با این‌حال به عنوان یک کارشناس بازرگانی باید با مهارت‌های زیر آشنایی داشته باشید:

• آشنایی با فرآیندهای بازرگانی خارجی.
• آشنایی با مکاتبات بازرگانی/ تجاری.
• تسلط کامل بر نرم‌افزار آفیس.
• تسلط کامل به زبان انگلیسی.
• آشنایی با نرم‌افزارهای فروش و CRM.
• دارای روابط عمومی بالا.
• متعهد و مسئولیت‌پذیر.

واحدهای درسی رشته مدیریت بازرگانی در دانشگاه

جمع تعداد واحدهای کارشناسی مدیریت بازرگانی 136 واحد است که متشکل از دروس اختیاری، دروس اصلی و عمومی است. این دروس به تفکیک ترم‌ها به شرح زیر هستند:

دروس ترم اول متشکل از دروس عمومی و پایه 

دروس ترم دوم متشکل از دروس عمومی، پایه و اصلی 

از ترم سه با دروس تخصصی، پایه و اصلی این رشته آشنا می‌شود که مدیریت و بازاریابی از مهم‌ترین این دروس است. 

ترم چهار عمدتا روی دروس تخصصی متمرکز است.

در ترم پنج که بخش عمده‌ای از دروس آن اصلی است با مباحث پیشرفته‌تر روش‌های تحقیق، مدیریت منابع انسانی و تجزیه و تحلیل سامانه‌ها آشنا می‌شوید. 

در ترم ششم با مبانی سامانه‌های اطلاعاتی و مدیریتی، بازاریابی بین‌الملل، روش تحقیق در مدیریت آشنا می‌شوید. بخش عمده‌ای از دروس این ترم نیز تخصصی هستند. 

در ترم هفتم با مباحث پیشرفته‌ای در ارتباط با نظام‌های مالی، مدیریت استراتژیک منابع آشنا می‌شوید.

علاوه بر تخصصی، اصلی و پایه که باید پشت سربگذارید، دروس اختیاری نیز به شرح جدول زیر قابل انتخاب هستند.

برای اطلاعات بیشتر در خصوص این رشته و سرفصل‌های دروس آن به لینک زیر مراجعه کنید.

• http://mng.hs.usc.ac.ir/news/593f985003e89e84cf8b4568/staticpage